تلقیح مصنوعی به روش لاپاراسکوپی به همراه ست کامل تجهیزات
تلقیح مصنوعی
1 جمعآوری منی دام به روشهای مختلف و تلقیح آن به دام ماده فحل به صورت
مصنوعی میباشد.
یکی از مهمترین شاخههای بیوتکنولوژی بوده که مهمترین وظیفهی آن اصلاح ژنتیکی و
تولیدمثل دامهای اهلی است. تلقیح مصنوعی ارزشمندترین کار مدیریتی است که توسط دامداران مورد استفاده
قرار میگیرد و استفاده بهینه و موثر از اسپرم قوچ را فراهم میسازد. با استفاده از این روش بازدهی تولیدمثل
قوچهای اصلاحی به شدت افزایش یافته و از طریق تولید نتاج بیشتر، پیشرفتهای زیادی در امر اصلاح نژاد
حاصل شده است. در اصلاح نژاد موفقیت حاصل از انتقال و توسعه صفات مطلوب قوچ مستقیما به تولید تعداد
زیاد نتاج بستگی دارد. با استفاده از این روش میتوان از آمیزش میشها با قوچ خاص(قوچ برتر و اصلاح شده)
مطمئن شد.
روشهای تلقیح مصنوعی
1 – سرویکال
2 – لاپاراسکوپی
تلقیح سرویکال: در تلقیح سرویکال 50 ساعت بعد از سیدر برداری، تفنگ تلقیح حدود 0/5 – 1 سانتیمتر از
سرویکس رد و تخلیه انجام میشود(موقع تلقیح ترشحات موکوزی با اسپیکولوم از واژن خارج شود)
بهتر است برای تلقیح سرویکال از اسپرم تازه به نسبت رقیقسازی 3 به 1 یا درصورت کمبود حداکثر 5 به 1
استفاده شود. حتما قبل تلقیح جنبایی و زندهمانی اسپرم با میکروسکوپ نوری ارزیابی و درصورت داشتن حداقل
جنبایی 80 درصد و زندهمانی 70 درصد استفاده گردد.
تلقیح لاپاراسکوپی :
حدود 55 ساعت بعد از سیدربرداری انجام میشود. معمولا از اسپرم منجمد استفاده میشود.
این روش بیشتر برای دامهای با قیمت بالا و انتقال جنین کاربرد دارد و به علت تهاجمی بودن بهتر است
درصورت دسترسی به اسپرم تازه از روش سرویکال استفاده شود. درصد گیرایی در روش سرویکال 30 – 40
درصد و در روش لاپاراسکوپی 40 – 50 درصد به طور میانگین)بسته به شرایط فحلی میش و کیفیت اسپرم بین
30 – 60 درصد( است.
این روش از روشهای جدید و پربازده تلقیح مصنوعی در گوسفند میباشد که با جراحی،
اسپرم به درون شاخ رحم تخلیه میشود. برای انجام تلقیح مصنوعی به روش لاپاراسکوپی ابتدا گوسفند به پشت
روی تخت مخصوص تلقیح مصنوعی خوابانده و دستها و پاهای آن بسته میشود تا درجایشان ثابت بمانند.
این تخت قابلیت این را دارد که از یک طرف بالا میآید و درنتیجه سرگوسفند با یک زاویه 70 – 60 درجه پایین
قرار میگیرد.
برای دسترسی به رحم و نیز خالی بودن شکمبه در حین لاپاراسکوپی به گوسفندان در حدود 24
ساعت قبل از تلقیح گرسنگی داده و 12 ساعت نیز از خوردن آب جلوگیری میشود. در این صورت وقتی
گوسفند به صورت وارونه بر روی تخت قرار میگیرد، امعا و احشا به بالا میآید و رحم سادهتر یافت میشود و
از برگشت مواد غذایی در حین عمل جلوگیری میشود.
درصورت پر بودن شکمبه حیوان درحین عمل، امکان
برگشت مواد غذایی از شکمبه و احتمال رفتن غذا به نای و مرگ حیوان وجود دارد.
برای لاپاراسکوپی، شکم از دو ناحیه سوراخ میشود که اولی حدود 8 سانتیمتر زیرپستان چپ و سوراخ دوم
حدود 5 سانتیمتر در سمت راست سوراخ اول میباشد. سپس با تروکار سوراخها ایجاد میشود و گاز دی اکسید
کربن در محوطه شکمی تزریق میشود تا محوطه شکمی از هوا پر شود. پس از آن چشمی لاپاراسکوپی را وارد
محوطه شکمی میشود.
ست کامل لاپراسکوپی
1 -تلسکوپ یا چشمی (Telescope)
این چشمی دارای فیبر نوری و متصل به منبع نور بوده و با استفاده از آن شاخ رحم پیدا میشود. تلسکوپ از
طریق کابل فیبر نوری به منبع نور وصل و با کلید، روشن و خاموش میشود.
2 – تروکار (Trocar)
تروکار از دو قسمت کانولا و ماندرن تشکیل شده است. در لاپاراسکوپی از ماندرن مخروطی استفاده میشود.
پس از ورود تروکار، ماندرن خارج شده و پوشش خارجی باقی میماند که ابزار و تلسکوپ از آن عبور میکند.
هر تروکار دارای یک دریچهی یک طرفه است که با عبور ابزار کنار میرود و از سمت دیگر اجازهی خروج گاز
از داخل شکم به بیرون را نمیدهد. در قسمت بالایی تروکارها دریچهای برای اتصال لوله CO2 وجود دارد که
گاز را به داخل شکم منتقل میکند.
3 – کانولای تزریق (Catheter)
جهت تزریق سیمن به شاخهای رحم استفاده میشود. کاتتر تلقیح در لاپاراسکوپی دو مدل میباشد. کاتتر اولیه
از لوله باریکی تشکیل شده که یک سمتش سوزن و سمت دیگرش متصل به سرنگ میباشد. پس از ذوب، منی
در یک لوله آزمایش ریخته شده و در درجه حرارت 40 درجه سانتیگراد در حمام آب گرم برای مدت محدود
1 تا حداکثر 10 دقیقه نگهداری میشود. سوزن کاتتر در این لوله آزمایش فرو برده میشود و با سرنگ به میزان
لازم اسپرم آسپیره میگردد. در این صورت اسپرم در لوله به دو قسمت تقسیم میشود که در میان دو قسمت
مقداری هوا قرار میگیرد. در هنگام تلقیح، با فشار سرنگ نیمی از اسپرم در یک شاخ و نیم دیگر در شاخ مجاور تخلیه میشود. کاتتر تلقیح فرانسوی که روش جدیدتری است محصول شرکت IMV میباشد. پایوت اسپرم
مستقیما در داخل لوله باریک پلاستیکی قرار میگیرد که در انتها به یک سوزن تخلیه متصل شده است. پایوت
اسپرم در این لوله قرار میگیرد و با حرکت دادن غلتک کاتتر و فرو رفتن لوله مخصوص در پایوت، اسپرم تخلیه
میشود.
4-منبع نور
تلسکوپ از طریق کابل فیبر نوری به منبع نور وصل و با کلید، روشن و خاموش میشود. کابل نوری سرد محتوی
فیبرهای نوری شیشهای است. خمیدگی زیاد این کابل باعث شکستگی آن میشود. کاربرد آن تامین نور برای
مشاهدهی شاخ رحم است.
5- کپسول CO2 (اینسافیلیتور)
اینسافیلیتورهای الکتریکی، هدایت گاز CO2 به داخل حفرهی بطنی و تنظیم و کنترل فشار مناسب داخل شکم را
برای عمل جراحی فراهم میکنند. میزان جریان گاز از حداقل یک تا حداکثر 20 لیتر در دقیقه و در انواع پیشرفتهتر
35 لیتر در دقیقه قایل تنظیم است. گاز CO2 از طریق یک لوله از دستگاه اینسافیلیتور به تروکار اول وصل میشود.
پانل جلوی دستگاه اطلاعات لازم در مورد شدت جریان گاز، فشار داخل شکم، میزان گاز باقی مانده در کپسول
و میزان گاز مصرف شده در حین جراحی را نشان میدهد.
6 –تخت لاپاراسکوپی
یک تخت مناسب باید قابلیت بالا و پایین آوردن و خم شدن به دو طرف را داشته باشد. ارتفاع تخت نقش موثری
در راحتی تیم جراحی و جراح دارد و سبب ایجاد ارگونومی بهتر در حین عمل میشود. در بهترین حالت بازوهای
جراح نزدیک به بدن او قرار گرفته و درحالت معمولی زاویهی بین شانه وآرنج جراح نود درجه است.
